Λόγια της παρέας, που κάποτε ήταν ευχάριστα
και αγωγή νου και ψυχής, τώρα έχουν γίνει στενάχωρα. Καβγάδες, φανατισμοί και
υπερβολές από όλους. Οι στιγμές είναι κρίσιμες για να σιωπά κανείς, αλλά και ο
κίνδυνος της πόλωσης στην ελληνική κοινωνία ορατός. Με όση νηφαλιότητα και
συγκατάβαση λοιπόν, -- που μας εγκαταλείπει πολλές φορές στον προφορικό λόγο
--, θα διατυπώσω γραπτά κάποια ερωτήματα. Ανοικτά ερωτήματα, για προβληματισμό,
χωρίς τελειωμένη την απάντηση. Να σκεφτούμε ποιοι είναι οι εχθροί μας και να τους
πολεμήσουμε, ή ποιοι είναι αυτοί που συνδιαλεγόμαστε και να βρούμε στη
συνδιαλλαγή λάθη αλλά και συμφέροντα, δικά τους ή δικά μας, που πρέπει να τα
συμβιβάσουμε.
Το κύριο ερώτημα, αυτό του τίτλου έχει προφανή
την απάντηση. Σε έναν κόσμο που κυκλοφορεί τόσο χρήμα ούτε καν δανειστές
μπορούμε να βρούμε. Ανάμεσα σε άλλα κράτη και αγορές, που, αν έβλεπαν συμφέρον εδώ,
θα έσπευδαν. Επομένως ας πάψουμε να βλέπουμε τους δανειστές μας σαν εχθρούς. Τώρα,
για το ότι χρειαζόμαστε τα δανεικά έχουν πειστεί σχεδόν όλοι. Δεν λέμε πια δεν
τα θέλουμε. Όχι μόνο για να ξεπληρώνουμε το χρέος, που δεν μπορούμε μόνοι μας
να το διαγράψουμε, -- θα το πληρώνουν γενιές μετά από εμάς, με κάθε τρόπο--,
αλλά και για τις ανάγκες μας δυστυχώς, και για την ανάπτυξη. Όλα τα κράτη του
κόσμου αυτό κάνουν.
Μήπως όμως να αλλάξουμε συμμαχίες, να πάμε με
τη Ρωσία; Είμαστε σε μια οικογένεια κρατών με ζηλευτό επίπεδο πολιτισμού, δημοκρατίας,
και ανάπτυξης. Τόσο που η εξαθλιωμένη ανατολή, πολλές φορές εχθρικά διακείμενη
στη δύση, συρρέει με κάθε μέσο εδώ. Δεν πάει στη Ρωσία. Με τη μεγαλύτερη ανοχή των
κρατών και των κοινωνιών μας –που δεν φτάνει —απέναντί τους, σε σχέση πάντα με
άλλες, ή και τις ίδιες τους τις χώρες.
Να πορευτούμε μόνοι μας σε μια ταραγμένη
γειτονιά, με μια οικονομία που δεν παράγει σχεδόν τίποτα; Έστω παράγει τουρισμό
και λάδι. Θα είχε το λάδι μας καλύτερη τύχη εκτός Ευρώπης; Τι θα γινότανε με
την ενίσχυση που παίρνουμε, όπως και ένα σωρό άλλες ενισχύσεις και επιδοτήσεις
προγραμμάτων. Για την ψυχή της μάνας τους; Όχι ακριβώς. Σε έναν συνεταιρισμό ή
κοινή πορεία και ευημερία του καθενός είναι προς όφελος όλων.
Γίνεται μια τίμια διαπραγμάτευση; Δεν ξέρω και
δεν μπορεί να είναι όπως την θέλει ο καθένας. Από την άλλη ποιους να πιστέψεις,
τους δικούς μας ή όλους τους υπόλοιπους. Εδώ στην Ελλάδα έχουμε και το στίγμα
του Μαυρογιαλούρου, από το οποίο ούτε οι τελευταίοι εξαιρούνται.
Είναι δυσβάστακτα τα μέτρα, ούτε λόγος. Από
την άλλη πώς να τα αποφύγουμε όταν οι ανάγκες είναι συγκεκριμένες και έχουμε
συμφωνήσει σε αυτές. Ας βρούμε τρόπο σωστής κατανομής των βαρών, έχοντας σαν
κύριο στόχο την πραγματική οικονομία και τους ανέργους.
Ποιος όμως μπορεί να μας σώσει, να συνεργαστεί
σωστά με τους εταίρους και να φέρει μια ελπίδα ανάταξης. Μπορεί το πολιτικό
κατεστημένο που μας έφερε σε αυτή την κατάσταση; Δύσκολο ερώτημα. Υπάρχει μια
απάντηση από αυτούς, όχι εντελώς πειστική, αλλά έχει την λογική της. Το
ελληνικό κράτος από φτωχό πριν κάποιες δεκαετίες είναι, ακόμα και σήμερα με την
κρίση, που διέκοψε βίαια την ανεμελιά μας, ανάμεσα στα πιο πλούσια του κόσμου.
Αυτή την εξέλιξη ζητούν κάποιοι από αυτά τα παλιά κυβερνητικά κόμματα να τους την πιστώσουμε.
Υπάρχει και η απάντηση που έδωσε κάποιος παλιά, σε έναν λιθοβολισμό στην
Ιουδαία: ο αναμάρτητος τον λίθον βαλέτω. Είχαμε ένα λαό που ψήφιζε αυτούς που
διόριζαν, έβγαζαν νωρίς σε σύνταξη, έδιναν επιδοτήσεις που πήγαιναν σε
κατανάλωση, έκαναν στραβά μάτια ή συμμετείχαν σε ρεμούλες μικρές και μεγάλες. Όλα
τα κόμματα και όλη η κοινωνία πίεζε για αυτό. Από την άλλη, αντί να βρίζουμε
αυτούς που κάποιοι άλλοι ψηφίζουν ή συμπαθούν, αντί να κατεβαίνουμε σε επίπεδο
οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων, ας μιλήσουμε για το λόγο και τις πολιτικές, ανεξάρτητα
από το ποιος τις λέει. Μετά να βρούμε τους αδιάφθορους να τις υλοποιήσουν. Αλλά
με συνεχή έλεγχο, γιατί η εξουσία διαφθείρει. Κανείς δεν μας εγγυάται ότι αυτοί
που θεωρούμε ακέραιους δεν θα είχαν κάνει τα ίδια.
Τα ερωτήματα αυτά και άλλα πολλά, όπως προ
είπα δεν είναι κλειστά. Η απάντηση που δίνεται ή υπονοείται δέχεται αντίλογο.
Υπάρχουν πάντα επιχειρήματα, αδύναμα ή ισχυρά, που πρέπει να είναι σεβαστά όπως
και οι άνθρωποι. Σημασία έχει ο προβληματισμός και ο νηφάλιος διάλογος. Πάνω
από όλα σημασία έχει να είμαστε ενωμένοι στα δύσκολα που έχουμε μπροστά μας.
Εύκολο να νιώθεις δικαίωση σε όσα προέβλεπες και να ρίχνεις αναθέματα στους
άλλους, περιμένοντας να συμβούν και τα υπόλοιπα. Αλλά καταστροφικό!
...................
Κάποιοι παλιοί αγαπητοί σύντροφοι φοβάμαι ότι
ψάχνουν ευκαιρία να δοκιμάσουν την επανάσταση. Νεανικά απωθημένα. Παλιά
τσιτάτα, όπως ‘ο καθένας σύμφωνα με τις ανάγκες του…’. Όχι μόνο ο ελληνικός λαός αλλά
κανένας λαός δεν είναι έτοιμος για αυτά. Δεν το λέω με λύπη, έτσι είναι η φύση
του ανθρώπου, έτσι είναι η ζωή. Πάλη και σύνθεση αντιθέσεων. Ο ευαγγελικός
παράδεισος θα είναι μια πλήξη, θα είναι Ο Θάνατος!
Ή για το άλλο ‘ ο καθένας σύμφωνα με την
προσφορά του…’, υπάρχει μηχανισμός που το φροντίζει σήμερα. Καθόλου σωστά, να
τον καλυτερέψουμε. Όχι να το αφήσουμε σε ‘επιτροπές’ να το κρίνουν. Ο άνθρωπος, ως
έλλογο κοινωνικό ον, επειδή δεν εμπιστεύεται τον ίδιο του τον εαυτό έφτιαξε
νόμους και θεσμούς. Ας τους σεβαστούμε.
Η ανθρωπότητα πορεύεται με φτώχια,
πόνο, ανισότητα και αδικίες, αλλά έχει θετική συνισταμένη. Η επανάσταση είναι
εδώ, συντελείται καθημερινά για όσους μπορούν να το δουν. Ο καθένας μπορεί να
ταχθεί με την πρόοδο, να πολεμήσει το κακό, αλλά χωρίς να γκρεμίσει πριν έχει ένα σχέδιο για αυτό που θα κτίσει.
